آیا شما نیز مانند من به تاریخ و فرهنگ باستانی ایرانیان علاقه مند هستید؟
من فکر میکنم یکی از ویژگی های بارز اکثر ایرانیان این است که همواره به تاریخ پر غرور خود میبالند و علاقه مند به مطالعه در این زمینه هستند.
شاید این سوال مطرح شود که اهمیت و ضرورت مطالعه تاریخ باستان چیست؟
شاید جامع ترین پاسخ به این سوال نقل قولی از فتح الله مجتبایی نویسنده و مترجم ایرانی است که میگوید:«برای یک ملت شناختن تاریخ خودش از واجبات طرازاول است، شبیه یک آدم؛ اگر آدم حافظه نداشته باشد آدم نیست، تاریخ یک ملت هم حافظه آن ملت است؛ همان‌طور که برای یک انسان، حافظه‌اش مهم است؛ برای یک ملت هم حافظه‌اش مهم است. این حافظه تاریخ و فرهنگ است. اگر نداشته باشد، در هوا پرواز می‌کند. یک باد می‌تواند به هر طرف ببردش. اما اگر ریشه داشته باشد، نمی‌توان تکانش داد.»
اما شناخت درست تاریخ و باورهای ملی چگونه امکان پذیر است؟
مطالعه آثار ارزشمند افرادی که در جهت حفاظت از فرهنگ و تاریخ ایران به رشته تحریر درآمده است یکی از راه های ممکن است. شاهنامه فردوسی یکی از منابع مکتوب بسیار ارزشمند تاریخ ایرانیان است. محتوای شاهنامه با ويژگی‌های منحصر به فردش آن را به یکی از بزرگ‌ترین و برجسته ترین سروده‌های حماسی جهان تبدیل کرده است.
نقش و اهمیت شاهنامه فرودسی در تاریخ شناسی چیست؟
شاهنامه روایتگر داستان اسطوره های ایرانی در ژرفای تاریخ باستان است. شاهنامه، کتابی است با سه بخش اساطیری، حماسی و پهلوانی و تاریخی. بخش تاریخ شاهنامه با ظهور بهمن آغاز میشود و با شکست ایرانیان از اعراب ، به پایان می رسد. اگرچه موضوع اصلی شاهنامه ایران باستان است اما با مطالعه دقیق آن متوجه می شویم پیام فردوسی تنها برای یک محدوده زمانی خاص نیست بلکه گویی برای تمام اعصار سروده شده است. داستانهای فردوسی هر چند ممکن است قالبی ساده و همه فهم داشته باشند اما در بطن خود دارای مضمامین عمیق انسانی و اجتماعی هستند.
اثر:حمید رحمانیان
علت سرودن شاهنامه توسط فردوسی چه بود؟
در زمان ساسانیان مردم اطلاع دقیقی از تاریخ قدیم خود نداشتند. وقایع دوران سلطنت مادها و هخامنشیان به صورت شفاهی سینه به سینه به نسلهای بعدی رسیده بود. اما در گذر زمان بخش زیادی از این تاریخ به دست فراموشی سپرده شده بود. فردوسی مردی فرهنگ دوست بود که با سرودنِ شاهنامه، توانست رنگ و بوی جاودانگی به فرهنگ و تاریخ حماسیِ ایران ببخشد. از طرف دیگر فردوسی هنگامی تصمیم به سرودن شاهنامه گرفت که زبان پارسی بعد از حمله اعراب به ایران دچار تحریف و آشفتگی شده بود. فردوسی تمام عمر خود را صرف حفظ بخش اعظمی از تاریخ و زبان پارسی کرد و با شاهنامه به هویت ملی ایرانیان جانی دوباره بخشید. اهمیت گرانبها‌ترین متن تاریخ زبان فارسی را فردوسی در بیت زیر به زیبایی به تصویر میکشد.
از این نامور نامه ی شهریار بمانم به گیتی یکی یادگار
کهن گشته این داستانها زمن همی نو شود بر سر انجمن
اگر زندگانی بود دیریاز بر این دین خرم بمانم دراز
یکی میوه داری بماند ز من که نازد همی بار او بر چمن
فردوسی را چقدر می شناسیم؟
حکیم ابوالقاسم حسن منصور بن محمد بن اسحاق شرفشاه ملقب به فردوسی در سال ۳۲۹ هجری قمری برابر با ۳۱۹ خورشیدی در روستای پاژ در خراسان به دنیا آمد.کودکی و جوانی فردوسی همزمان با سلطنت سامانیان بوده است. پدر او خواجه ابومنصور محمد بن اسحاق شرفشاه طابرانی از دهقانان طوس بود که ثروت زیاد و موقعیت اجتماعی خوبی داشت. با اینکه از دوران کودکی فردوسی اطلاعات زیادی در دست نیست اما از آثار فاخر فردوسی میتوان نتیجه گرفت که او در کودکی و جوانی مطالعات زیادی درباب تاریخ و ادبیات داشته است. فردوسی در حفظ وتکمیل تاریخ باستان ایران و زبان پارسی چنان تمام عمر خود را وقف کرد که سرگذشت وی در سایه شاهنامه ماند و اطلاعات دقیقی از جزییات زندگی وی در دست نیست. شناخت کامل فردوسی جز شناخت کامل شاهنامه امکان پذیر نیست. به عنوان مثال درباره اعتقادات مذهبی فردوسی اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد اما با مطالعه در آثار فردوسی میتوان او را یک شیعه دانست. ابیات زیر در شاهنامه به روشنی بیانگر این موضوع است که فردوسی یک شیعه مخلص بوده است.
به گفتار پیغمبرت راه جوی/ دل از تیرگی ها بدین آب شوی
چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی / خداوند امر و خداوند نهی
که من شارستانم، علیـّـَم در است/ درست این سَخن گفت ِ پیغمبرست
گواهی دهم کین سَخن راز اوست / تو گویی دو گوشم بر آواز اوست
حکیم این جهان را چو دریا نهاد/ برانگیخته موج ازو تند باد
چو هفتاد کشتی برو ساخته/ همه بادبان ها بر افراخته
یکی پهن کشتی بسان عروس/ بیاراسته همچو چشم خروس
محمد بدو اندرون با علــی/ همان اهل بیت نبیّ و وصی
اگر چشم داری به دیگر سرای/ بنزد نبیّ و وصی گیر جای
گرت زین بد آید گناه من ست/ چنین است و این دین و راه من ست
برین زادم و هم برین بگذرم/ چنان دان که خاک پی حیدرم
فردوسی صاحب یک کتابخانه خانوادگی بود که بیشتر درآمد خود را جهت تکمیل آن خرج می نمود. علاقه فردوسی به کتاب از دلایلی بود که او مدتی در مقام کتابدار در خدمت حاکمان سامانی بود.
منبع عکس: ویکی پدیا، نقاشی قهوه خانه ای
فردوسی چگونه به دربار سلطان محمود راه یافت؟
شخصی بنام حسین بن قتیبه فردوسی را به دربار سلطان محمود غزنوی معرفی نمود. فردوسی در ابتدا از رفتن به دربار شاهی امتناع میکرد. اما فردوسی که در طول سالها سرایش شاهنامه دچار فقر و تنگدستی شده بود به این فکر افتاد که شاهنامه را به سلطان محمود تقدیم کند. پس از حضور فردوسی در دربار شاهنامه مورد توجه سلطان محمود قرار گرفت که این امر آتش حسادت شاعران دربار را شعله ور کرد. آنها شروع به بدگویی از فردوسی در نزد سلطان کردند به طوری که به مرور زمان فردوسی و شاهنامه مورد کم لطفی سلطان محمود قرار گرفت. فردوسی که از این بی محبتی برآشفت اشعاری در هجو سلطان محمود نوشت. هنگامی که اشعار به گوش محمود رسید بسیار عصبانی شد و دستور قتل فردوسی را صادر کرد. پس از صدور فرمان قتل توسط سلطان محمود فردوسی به شهرهای همدان، کرمانشاه و کرمان و مازندران رفت. او در نهایت با واسطه گری سپهبد شهریار بن رستم بن شروین آل باوند در مازندران مورد بخشش سلطان محمود قرار گرفت و به زادگاه خود بازگشت. اما در مدت فرار او از دست فرستاده‌های سلطان محمود فرزند پسر فردوسی در گذشته بود و کتابخانه بزرگ وی به آتش کشیده شده بود.
آثار فردوسی کدام است؟
تنها اثری که متعلق به خود فردوسی است بزرگترين شاهکار ادبي جهان، شـاهنامه، اسـت.
آرامگاه فردوسی در کدام شهر است؟
اگر روزی بار سفر بستید تا به دیدار فردوسی بروید باید راهی شهر توس در استان خراسان رضوی شوید. فردوسی در سال ۴١١ هجری در روستای باژ پس از سی سال رنج سرودن شاهنامه در گذشت و در باغ خود مدفون گردید به دستور انجمن آثار ملی بـا جمـع آوری هزینـه از مـردم در سال ۱۳۴۳ این بنا بازسازی شد. ساخت این بنای با شکوه با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به پایان رسید. آرامگاه در قالب مجموعه ای فرهنگی به نام باغ آرامگاه فردوسی دارای شش هکتار مساحت است. در همان لحظه ورود فضای بسیار زیبا و آرامش بخش باغ نظر هر بیننده ای را جلب می کند. شاید بتوان گفت آرامگاه فردوسی یکی از زیباترین آرامگاه های ایران است که تشابه فراوانی به آرامگاه کوروش کبیر دارد.
منبع عکس: ایرنا
روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی چه روزی است؟
۲۵ اردیبهشت روزی است که در تقویم به نام روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام گذاری شده است. ما نباید تنها یک روز را برای بزرگداشت شاعر نامدار ایرانی اختصاص بدهیم بلکه به پاس تمام زحمات وی ، همواره نام و خاطر او را با خواندن شاهنامه در دل هایمان زنده نگه داریم. شرح حال فردوسی نشان میدهد که چه سختی های بسیاری را برای به پایان رساندن رسالت خود تحمل کرده است پس بر ما است که پاسدار میراث او باشیم.
در نگاه آخر
صحبت از شاعر حماسه سرا و پندگوی ایرانی که تمام زندگی اش را وقف حفظ تاریخ ایران و زبان پارسی کرده است کار بسیار سختی است. درباره فردوسی مطالب بسیاری نوشته شده است ما نیز این مطلب را درباره شاعر سخنور ایرانی به رشته تحریر درآوردیم تا شاید بتوانیم کمی ادای دین به ساحت حکیم ابوالقاسم فردوسی کرده باشیم.